ชนชั้นกลาง (Middle Class) คือกลุ่มคนที่มีรายได้ประมาณการเท่าไร? ตามรายงาน Global Wealth Report 2022 ระบุว่าเป็นกลุ่มคนที่มีความมั่งคั่งสุทธิระหว่าง 10,000 – 100,000 เหรียญสหรัฐ (3แสน – 3 ล้านบาท) ถ้ามองในความหมายเชิงเศรษฐกิจของ OECD และ Pew Research Center จะกล่าวถึงชนชั้นกลางว่าเป็นครัวเรือนที่มีรายได้ตั้งแต่ 75%-200% ของค่ามัธยฐานรายได้ต่อครัวเรือนในแต่ละประเทศ ตัวอย่างเช่น ปี 2021 รายได้ต่อครัวเรือนในสหรัฐอเมริกา คือ 70,784 เหรียญสหรัฐ กลุ่มคนที่จัดอยู่ในชนชั้นกลางคือกลุ่มที่มีรายได้ระหว่าง 47,189 – 141,568 เหรียญสหรัฐ กลับมาดูที่ประเทศไทยที่ข้อมูลล่าสุดในปี 2021* ค่ามัธยฐานรายได้ของครัวเรือนไทยอยู่ที่ 23,076 เหรียญสหรัฐ หรือประมาณ 692,280 บาท ดังนั้น ครัวเรือนชนชั้นกลางของไทยจะมีรายได้ต่อปีตั้งแต่ 519,210 – 1,384,560 บาท หรือ ประมาณ 43,000 - 115,000 บาทต่อเดือน

*ข้อมูลจาก https://www.globaldata.com/

จากที่เศรษฐกิจทั่วโลกขยายตัวในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา  ส่งผลให้คนมีรายได้มากขึ้นและประชากรชนชั้นกลางที่มีฐานะเพิ่มจำนวนอย่างต่อเนื่อง โดยในทวีปเอเชียที่ชนชั้นกลางเติบโตเพิ่มขึ้นในจำนวนมากอย่างรวดเร็ว จากจำนวน 2 พันล้านคนในปี 2020 สู่ตัวเลขคาดการณ์ที่ 3.5 พันล้านคนในปี 2030 เมื่อเจาะดูในกลุ่มประเทศเพื่อนบ้านอาเซียนคาดการณ์ว่าสัดส่วนชนชั้นกลางจะเพิ่มขึ้นจาก 91 ล้านคนในปี 2010 มาเป็น 334 ล้านคน (คิดเป็น 51% ของประชากร ในปี 2030 และในปี 2020 เฉพาะภูมิภาคอาเซียน 6 ประเทศ ได้แก่ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไทยและเวียดนาม มีประชากรชนชั้นกลางประมาณ 200 ล้านคน

อินโดนีเซีย เวียดนาม ฟิลิปปินส์ ชนชั้นกลางเพิ่มขึ้นติดอันดับโลก

ด้วยขนาดเศรษฐกิจที่มีประชากรมากอันดับ 3 ของโลก คาดการณ์ว่าในปี 2030 ประเทศอาเซียนจะมีประชากรมากถึง 723 ล้านคน ซึ่งกว่า 67% จะเป็นกลุ่มชนชั้นกลาง โดยอินโดนีเซียจะเป็นประเทศที่มีชนชั้นกลางเพิ่มขึ้นเร็วที่สุดในโลก** ด้วยตัวเลข 75.8 ล้านคน ส่งผลให้อินโดนีเซียเป็นประเทศที่มีชนชั้นกลางมากเป็นอันดับ 4 ของโลก ขณะที่ชาติอื่นในอาเซียน อย่างฟิลิปปินส์ และเวียดนาม ตามมาในอันดับที่ 4 และ 7 โดยฟิลิปปินส์และเวียดนามจะมีชนชั้นกลางเพิ่มขึ้น 37.5 ล้านคน และ 23.2 ล้านคนตามลำดับ  **(ที่มา : World Data Lab)

ทั้งนี้ การเพิ่มขึ้นของชนชั้นกลางเป็นตัวขับเคลื่อนการบริโภคในประเทศ เพราะกลุ่มคนเหล่านี้ที่มีความต้องการและกำลังจับจ่ายบริโภคสินค้าเพื่อใช้อุปโภคบริโภคและอำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวันทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ  เช่น สินค้าอาหาร ตู้เย็น ทีวี โทรศัพท์มือถือ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ รถยนต์ ฯลฯ นอกจากนั้น สิ่งที่บ่งบอกถึงความเป็นชนชั้นกลางไม่ได้หมายถึงรายได้เพียงอย่างเดียว แต่ยังรวมถึงไลฟ์สไตล์ วิถีชีวิตการศึกษา อาชีพ รสนิยม ความชอบ ฯลฯ ที่ก่อให้เกิดการขยายตัวของชุมชนเมือง ซึ่งคาดว่าในปี 2050 ประชากรอาเซียนเกือบ 70% จะอาศัยอยู่ในชุมชนเมือง ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาทำให้การเพิ่มขึ้นของชนชั้นกลาง ส่งผลโดยตรงกับการเติบโตของภาคธุรกิจอุตสาหกรรมในประเทศ รวมถึงการเป็นตลาดที่สนใจของบริษัทต่างชาติ

สำหรับประเทศที่กำลังเป็นดาวรุ่งอย่างเวียดนามที่ในปี 2030 คาดว่าจะมีประชากรชนชั้นกลางมากถึง 56 ล้านคน โดยกลุ่มคนชนชั้นกลางอายุระหว่าง 45-65 ปีจะมีบทบาทสำคัญในการจับจ่ายอุปโภคบริโภค จึงเป็นเป้าหมายการเข้าไปลงทุนสร้างโรงงานเป็นฐานการผลิตสินค้าป้อนตลาดในประเทศ และส่งออก โดยเห็นตัวเลขข้อมูลล่าสุดในเดือนธันวาคม 2022 ที่เวียดนามมีโครงการลงทุนจากต่างชาติ 114 ประเทศ รวมทั้งสิ้น 36,278 โครงการ คิดเป็นเงินลงทุนกว่า 438,690 เหรียญสหรัฐเวียดนาม นำโดยเกาหลีใต้ ญี่ปุ่น สิงคโปร์ ไต้หวันเป็นต้น

หรืออย่างในกรณีของประเทศกัมพูชา ที่เข้าสู่การเป็นประเทศ lower-middle class income ที่มีจำนวนชนชั้นกลางเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ก็ส่งผลให้มีเทรนด์การบริโภคใหม่ๆ เห็นได้จากการขยายตัวของธุรกิจค้าปลีก มีการลงทุนสร้างช้อปปิ้งมอลล์ด้วยเงินทุนต่างชาติอย่าง Aeon Mall, Parkson’s  Mall รวมถึงการรีแบรนด์ช้อปปิ้งมอลล์ที่มีอยู่เดิมให้มีร้านค้า ร้านอาหารความบันเทิง ตอบสนองไลฟ์สไตล์ใหม่ของผู้บริโภค และรองรับนักท่องเที่ยว

ในส่วนประเทศที่เศรษฐกิจใหญ่ที่สุดในอาเซียนอย่างอินโดนีเซียก็ก็มุ่งมั่นที่จะคืนสถานะ Upper- Middle Income Country อีกครั้ง ด้วยตัวเลขเศรษฐกิจในช่วงไตรมาสสุดท้ายของปี 2022 เติบโต 5.02% จากปัจจัยความต้องการจับจ่ายของผู้บริโภคกลับมา พร้อมด้วยราคาในตลาดโลกของสินค้าออกสำคัญ อย่างน้ำมันปาล์ม ถ่านหิน ปรับตัวสูงขึ้น ก่อนนี้ในปี 2020 อินโดนีเซียได้รับจัดเป็น Upper- Middle Income Country ก่อนจะถูกผลกระทบจากวิกฤตโควิด-19 จนถูกปรับลดสถานะเป็น Lower-Middle Income Country

โอกาสของธุรกิจกับชนชั้นกลาง

ทั้งนี้ เมื่อคนเรามีรายได้ความมั่งคั่งเพิ่มขึ้น ก็จะจับจ่ายซื้อของหลากหลายขึ้น เพิ่มการใช้จ่ายสินค้าเพื่อสุขภาพ ความงาม ความบันเทิง นอกเหนือจากอาหาร เสื้อผ้าที่เป็นสินค้าจำเป็นพื้นฐาน สินค้าอื่นๆ เช่น ผลิตภัณฑ์การเงิน ท่องเที่ยวสันทนาการ รถยนต์ อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ เซอร์วิสในครัวเรือนมีโอกาสเติบโตสูงในเอเชีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริการทางการเงินจะเติบโตอย่างรวดเร็วในกลุ่มประเทศอาเซียน  เพราะเห็นได้ชัดว่า ชนชั้นกลางจะยิ่งมีบทบาทสำคัญต่อดีมาน์สินค้าในระดับโลก และเมื่อเราอยู่ในยุคเทคโนโลยีดิจิทัลที่ช่วยให้ธุรกิจเข้าถึงผู้คนในประเทศต่างๆ ได้โดยไร้ข้อจำกัดเรื่องพรมแดน แล้วยังเป็นที่มาของข้อมูลที่ช่วยให้ธุรกิจรู้จักผู้บริโภคได้อย่างลึกซึ้ง เทคโนโลยีดิจิทัลอาวุธสำคัญในการรุกตลาดเข้าถึงผู้บริโภค ดังที่ ธนาคารไทยพาณิชย์ จะก้าวสู่การเป็น “Digital Bank with Human Touch” มุ่งมั่นยกระดับบริการสู่ธนาคารดิจิทัลอย่างเต็มตัว และมอบบริการการเงินดิจิทัลให้ได้อย่างครบวงจร พร้อมวางแผนขยายลูกค้ากลุ่มความมั่งคั่งด้วย โมเดล Digital Wealth เปิดตลาด Emerging Wealth เจาะกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพที่จะตั้งต้นสร้างความมั่งคั่ง ใช้ดิจิทัลเปิดโอกาสความมั่งคั่งให้เป็นไปได้สำหรับทุกคน โดยมีเป้าหมายเป็นผู้นำตลาดด้านบริหารความมั่งคั่งที่ช่วยวางแผนเพิ่มพูนความมั่งคั่งให้ลูกค้าได้ทุกกลุ่ม ผสานจุดแข็งทางเทคโนโลยีจากดาต้า และบริการที่จริงใจจากพนักงาน ให้ลูกค้าสัมผัสความเป็น ธนาคารดิจิทัลที่เข้าใจและรู้ใจ มากกว่าเดิม ยืนยันความแข็งแกร่งด้วยเป้าหมายการเติบโตต่อเนื่องและยั่งยืน ตอบรับโอกาสที่มากับคลื่นแห่งการเติบโตของชนชั้นกลางในทศวรรษนี้

อ้างอิง
https://www.statista.com/statistics/1044791/asean-growth-of-middle-income-population-by-country/
https://www.statista.com/statistics/1309353/sea-middle-class-population-size-by-country/
https://www.oecd.org/social/under-pressure-the-squeezed-middle-class-689afed1-en.htm
https://www.cnbc.com/2023/01/02/middle-class-income-in-major-us-cities.html
https://www.globaldata.com/data-insights/macroeconomic/median-household-income-in-thailand/
https://www.usasean.org/why-asean/growth
https://www.business-standard.com/article/international/more-than-one-billion-asians-will-join-global-middle-class-by-2030-study-121090300111_1.html
https://m.hanoitimes.vn/half-of-vietnams-population-set-to-earn-us20-a-day-by-2030-321791.htm
https://www.mpi.gov.vn/en/Pages/tinbai.aspx?idTin=56367&idcm=122
https://www.bangkokpost.com/business/2227359/america-eyes-asean
https://jakartaglobe.id/business/indonesia-expects-upgrade-to-uppermiddle-income-country-status-again/