Wellness เทรนด์สุขภาพที่กำลังมาแรงในศตวรรษที่ 21 แม้จะเป็นคำที่พูดถึงกันมากในแวดวงสุขภาพแต่ความหมายแท้จริงของ Wellness คืออะไรครอบคลุมถึงอะไรบ้าง มาเรียนรู้เรื่อง Wellness กับความสำคัญที่ต่อสุขภาพและอนาคตของเรากับ นายแพทย์ตนุพล วิรุฬหการุญ ประธานเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการและผู้อำนวยการบีดีเอ็มเอส เวลเนส คลินิก ร่วมเสวนาโดย คุณศรชัย สุเนต์ตา กรรมการผู้จัดการ Chief Investment Office บริษัทหลักทรัพย์ไทยพาณิชย์ จำกัด (SCBS)

Wellness คืออะไร

คุณหมอตนุพล หรือคุณหมอแอมป์ กล่าวถึงที่มาของ Wellness หรือที่เรียกทั่วไปว่า Anti-Aging ว่าเป็นเวชศาสตร์ป้องกัน (Preventive Medicine) เป็นแขนงหนึ่งของการแพทย์คู่กับการรักษาพยาบาล (Curative Medicine) โดยเวชศาสตร์ป้องกันให้ความสำคัญกับการป้องกันการเจ็บป่วยที่ต้นเหตุ ตัวอย่างเช่น โรคไข้เลือดออก เมื่อเจ็บป่วยก็เข้ามารักษาพยาบาล แต่ทางด้านเวชศาสตร์ป้องกันคือการไปกำจัดแหล่งกำเนิดยุงลายตัวต้นเหตุของโรค หรืออย่างกรณีไวรัสโควิด-19 ส่วนของเวชศาสตร์ป้องกัน คือการล้างมือบ่อยๆ ใส่หน้ากากอนามัยป้องกันตัวเอง เป็นต้น ทั้งนี้เมื่อการแพทย์เจริญก้าวหน้าขึ้นทำให้คนเราสามารถดูแลสุขภาพได้ตั้งแต่ยังไม่ป่วย ซึ่ง Wellness ก็คือการดูแลรักษาร่างกายตั้งแต่ยังไม่ป่วย

Wellness สำคัญกับคนเราอย่างไร

คุณหมอแอมป์อธิบายถึงศาสตร์เรื่อง Wellness ว่าพัฒนาจากเมื่อ 10 กว่าปีก่อนที่สหรัฐอเมริกาเปิดสอนเวชศาสตร์ชะลอวัย เรียกว่า Anti-Aging ต่อมาเมื่อวิทยาการก้าวหน้า สามารถคิดค้นการโคลนนิ่ง สเต็มเซลล์ ศาสตร์แขนงนี้ก็พัฒนามาเป็น Regenerative Medicine สามารถถอดรหัสพันธุกรรม (Genetic) ได้ โดยเมื่อเทคโนโลยีการแพทย์ก้าวหน้าขึ้นสูงสุดก็คืนสู่สามัญ การมีสุขภาพดีชีวิตยืนยาว ไม่ใช่การหายาวิเศษ แต่คือการดูแลตัวเองให้ดี ด้วยหลักกินดี นอนดี ขยันออกกำลังกาย ไม่เครียด การทำให้มีสุขภาพดีที่กล่าวมาทั้งหมดคือศาสตร์ของ Wellness

จากปรากฎการณ์ปัจจุบันที่ประชากรส่วนใหญ่เสียชีวิตจากโรค NCD (Non-Communicable Disease) หมายถึงโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เป็นโรคที่เกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตผิดสุขลักษณะและความเร่งรีบ เช่นโรคเบาหวาน โรคความดัน โรคอ้วน โรคปอด โรคเส้นเลือดในสมองตีบหรือแตก เส้นเลือดหัวใจตีบ โรคมะเร็ง เป็นต้น ต่างจากสมัยก่อนที่คนมักเสียชีวิตจากโรคติดต่อติดเชื้อ แต่กลายเป็นว่ามาช่วง 50 ปีหลังที่การแพทย์ก้าวหน้าขึ้น กลุ่มโรค NCD เป็นสาเหตุการเสียชีวิตของคนส่วนใหญ่ในโลกคิดเป็นสัดส่วนถึง 70% ในปี 2557 คนไทยเสียชีวิตจากโรค NCD 75% คิดเป็นจำนวน 320,000 คนต่อปี และยิ่งมาในปี 2020 ประชากรโลกต้องเจอกับทั้งโรค NCD และโรคติดต่ออย่างโควิด-19

ในกรณีของโควิด-19 ที่คาดเดาไม่ได้ว่าร่างกายจะรับเชื้อมาเมื่อไร สิ่งที่เราทำได้คือการดูแลร่างกายให้มีสุขภาพภูมิคุ้มกันที่ดี ไม่อ้วน พักผ่อนให้เพียงพอ กินอาหารดีมีประโยชน์ ให้ร่างกายแข็งแรงมีภูมิคุ้มกันที่ดี ไม่มีโรคประจำตัว ไม่เจ็บป่วยง่าย หากเกิดติดเชื้อโควิด-19 ก็ไม่รุนแรงถึงแก่ชีวิต สิ่งนี้คือเวชศาสตร์ชะลอวัยหรือ Wellness ซึ่งหมายถึงสุขภาพที่ดีโดยองค์รวม

การตรวจแบบ Wellness ต่างจากการตรวจร่างกายประจำปีอย่างไร

คุณหมอแอมป์เปรียบเทียบการตรวจร่างกายประจำปีว่าเหมือนกับการนำรถไปเช็คระยะ ถ้าตรวจพบความผิดปกติก็รีบรักษา ขณะที่คนไม่เคยตรวจสุขภาพเลย กว่าจะรู้ว่าผิดปกติก็เป็นมากแล้ว ซึ่งแม้รักษาได้แต่ร่างกายอาจไม่กลับมามีสภาพดีสมบูรณ์เหมือนเดิม ในความเห็นของคุณหมอแอมป์ การดูแลสุขภาพแบบ Wellness คือการตรวจร่างกายแบบ Comprehensive Check Up ไม่เฉพาะตรวจค่าตับ ค่าไต เหมือนการตรวจร่างกายทั่วไป แต่เป็นการใช้เทคโนโลยีที่ก้าวหน้าตรวจได้ลึกถึงระดับเซลล์ ตรวจอายุเซลล์ พันธุกรรม เพื่อเราจะได้คาดการณ์ล่วงหน้าถึงโรคภัยที่จะเกิดขึ้นในอนาคตและวางแผนป้องกันการเจ็บป่วยได้ เช่นกรณีดาราฮอลลีวู้ดตรวจพันธุกรรมพบว่ามีแนวโน้มเป็นมะเร็งเต้านม ก็ตัดเต้านมทิ้งเพื่อป้องกันการเกิดมะเร็ง แล้วยังมีการตรวจภาวะอารมณ์ต่างๆ ได้จากระดับฮอร์โมนในเลือดด้วย

ความเครียด เพชฌฆาตเงียบ

ความเครียดเป็นเรื่องใหญ่ที่มีผลต่อสุขภาพร่างกาย จากเดิมที่ไม่สามารถตรวจวัดความเครียดได้แน่ชัด แต่ปัจจุบันการแพทย์ที่ก้าวหน้าสามารถตรวจวัดความเครียดได้จากระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ในเลือด ซึ่งเป็นสารก่อให้เกิดความเครียด ตรงข้ามกับฮอร์โมน DHEA ที่เป็นสารต้านความเครียด คุณหมอแอมป์อธิบายเพิ่มเติมว่า ความเครียดของร่างกายเกิดจากการคิด (Thinking) ไม่ว่าจะเป็นการคิดในด้านลบ เช่นหมกมุ่น ฟุ้งซ่าน หรือการคิดในด้านบวก เช่นคิดจดจ่อ มุ่งมั่นเรื่องงาน ก็ล้วนแต่ทำให้เกิดความเครียดทั้งสิ้น การที่จะไม่ให้เกิดความเครียดคือการไม่คิด (No Thinking) นั่นก็คือการปล่อยวาง ทำสมาธิ

ทั้งนี้ เมื่อมีการคิดมาก ต่อมใต้สมองก็จะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอล ทำให้จิตใจไม่สงบ เมื่อเข้านอนก็นอนไม่หลับ หรือหลับไม่ลึก การนอนหลับไม่มีคุณภาพ เมื่อนอนน้อย ตื่นมาร่างกายก็ไม่กระปรี้กระเปร่า หิวง่าย เหนื่อยง่าย ส่งผลให้กินอาหารเยอะ บ้างก็เป็นของหวาน เค็ม มัน ไม่มีแรงออกกำลังกาย ทำให้เป็นโรคอ้วนและสุขภาพร่างกายอ่อนแอ กลายเป็นวงจรที่ส่งผลเสียต่อร่างกาย ในทางตรงกันข้าม สุขภาพที่ดีเริ่มต้นที่การนอนเป็นสำคัญ ถ้าไม่เครียด ก็จะนอนหลับได้ระดับลึก ซึ่งเป็นช่วงที่ต่อมใต้สมองจะหลั่ง Growth Hormone ที่เป็นสารฟื้นฟูซ่อมแซมร่างกาย เมื่อตื่นมากก็รู้สึกสดชื่น สมองแจ่มใส มีความคิดสร้างสรรค์สูง มีความกระตือรือร้นออกกำลังกาย ส่งผลให้ร่างกายแข็งแรง ชีวิตยืนยาวแบบมีคุณภาพ

อนาคตของ Wellness

การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ทำให้คนเราหันมารักสุขภาพมากขึ้น รวมถึงเทคโนโลยีก็มีผลต่อการดูแลสุขภาพมากขึ้นเช่นกัน เมื่อพูดถึงเทรนด์ในอนาคตก็จะมีเรื่องของ Wellness รวมอยู่ด้วย ซึ่งคือการสร้างสังคมสุขภาพดี เริ่มต้นจากมีวินัยออกกำลังกายสม่ำเสมอ เข้านอนไม่เกิน 22.00 น. ทานอาหารมีประโยชน์ ปล่อยวางไม่คิดหมกมุ่น ทั้งหมดนี้ไม่ใช่เรื่องที่ต้องเสียเงิน จากนั้นค่อยเอาวิทยาศาสตร์มาต่อยอดด้วยการตรวจแบบ Wellness เจาะเลือดตรวจในระดับที่ลึกซึ้งมากขึ้น นำผลทางวิทยาศาสตร์มา mapping ร่างกายประกอบเป็นการดูแลสุขภาพแบบ Precision Medicine ที่ปรับรายละเอียดการดูแลให้เหมาะสมกับแต่ละคน เช่นถ้าจะทานวิตามินเสริมก็ควรเจาะเลือดดูว่าร่างกายขาดวิตามินอะไร แล้วจะเสริมอย่างไรให้เหมาะสมและไม่เป็นโทษกับร่างกาย เป็นต้น

สำหรับคำถามว่าอายุเท่าไรถึงจะคิดเรื่อง Wellness คุณหมอแอมป์อธิบายว่าหากใช้หลัก Growth Hormone ที่เป็นตัวชะลอความแก่ ซ่อมแซมฟื้นฟูร่างกาย Growth Hormone จะมีมากที่สุดในผู้หญิงตอนอายุ 13 ปี และผู้ชายตอนอายุ 15 ปี ดังนั้นหมายความว่าหลังจากนั้นร่างกายมนุษย์จะเริ่มแก่ตัวลง การดูแลสุขภาพจึงไม่จำกัดว่าเฉพาะคนอายุมาก แต่การดูแลสุขภาพจำเป็นสำหรับมนุษย์ทุกคน จึงควรสังเกตเมื่อมีความผิดปกติกับร่างกายตัวเอง ซึ่งคือการที่ร่างกายส่งสัญญาณเตือนปัญหาสุขภาพแต่เนิ่นๆ คุณหมอแอมป์สรุปว่าการดูแลสุขภาพก็เหมือนการทำบุญ ต้องทำด้วยตัวเอง หาซื้อไม่ได้ โดยการมีชีวิตยืนยาว ต้องมีคุณภาพดีด้วย อันเป็นแก่นสำคัญของ Wellness

เมื่อเข้าใจความหมายของ Wellness แล้ว จะเห็นว่าไม่ใช่เรื่องที่ไกลตัว แต่กลับเป็นสิ่งที่อยู่ในวิถีชีวิตประจำวันของคนเราทุกคนที่สามารถเลือกปฏิบัติเพื่อดูแลสร้างสุขภาพที่ดีจากภายใน การป้องกันโรคภัยด้วยการมีร่างกายที่แข็งแรง ย่อมดีกว่าที่ต้องมารักษาแก้ไขความเจ็บป่วย ซึ่งแม้จะหายแล้วแต่ร่างกายอาจไม่กลับมาสมบูรณ์เต็มร้อยเหมือนเดิม ติดตามชม Live SCB TV “Health is WEALTH เดอะซีรีส์” ตอนที่ 3 : The Future of Wellness อนาคต กับ สุขภาพที่คุณเลือกได้ - ที่นี่ -

ที่มา : SCB TV “Health is WEALTH เดอะซีรีส์” ตอนที่ 3 : The Future of Wellness อนาคต กับ สุขภาพที่คุณเลือกได้ โดยนายแพทย์ตนุพล วิรุฬหการุญ ทาง Facebook/ Youtube SCB Thailand วันที่ 4 มิถุนายน 2563